Khám phá vai trò then chốt của BIM trong việc thúc đẩy chuyển đổi số hóa ngành xây dựng. Bài viết chuyên sâu từ VietConTech sẽ phân tích lợi ích, thách thức và lộ trình áp dụng BIM, mở ra kỷ nguyên mới cho ngành kiến trúc, kỹ thuật và xây dựng.

Lời mở đầu: Kỷ nguyên số hóa và sự trỗi dậy của Contech trong ngành xây dựng

Ngành xây dựng, một trong những ngành công nghiệp lâu đời và trọng yếu nhất toàn cầu, đang đứng trước ngưỡng của một cuộc cách mạng kỹ thuật số sâu rộng. Trong bối cảnh thế giới liên tục biến đổi với tốc độ chóng mặt, khả năng thích ứng và đổi mới đã trở thành yếu tố sống còn cho mọi doanh nghiệp. Chuyển đổi số không còn là một lựa chọn mà là một yêu cầu cấp thiết để nâng cao hiệu quả, giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận.

Bối cảnh chuyển đổi số toàn cầu và tầm quan trọng của nó đối với ngành xây dựng

Trong những năm gần đây, chúng ta đã chứng kiến sự bùng nổ của các công nghệ số trong mọi lĩnh vực đời sống. Từ giao tiếp, mua sắm đến y tế và giáo dục, công nghệ đã thay đổi cách chúng ta tương tác và làm việc. Ngành xây dựng, vốn nổi tiếng với sự chậm chạp trong việc áp dụng công nghệ mới, giờ đây không thể đứng ngoài cuộc. Áp lực từ thị trường, yêu cầu về hiệu suất và sự cần thiết phải tối ưu hóa tài nguyên đã buộc các doanh nghiệp xây dựng phải nghiêm túc nhìn nhận lại quy trình làm việc truyền thống.

Chuyển đổi số hứa hẹn mang lại một diện mạo mới cho ngành, từ khâu thiết kế ban đầu, thi công tại công trường cho đến vận hành và bảo trì suốt vòng đời dự án. Nó không chỉ là việc số hóa các tài liệu hay quy trình riêng lẻ mà là một sự thay đổi toàn diện về tư duy và cách thức hoạt động.

Định nghĩa Contech và vị thế của Việt Nam trong bức tranh chung

Contech, hay Construction Technology, là thuật ngữ dùng để chỉ sự tích hợp của các công nghệ tiên tiến vào mọi giai đoạn của ngành xây dựng. Điều này bao gồm nhưng không giới hạn ở phần mềm, phần cứng, robot, trí tuệ nhân tạo (AI), Internet of Things (IoT) và các nền tảng SaaS (Software as a Service) chuyên dụng. Trong dòng chảy mạnh mẽ của Contech, BIM (Building Information Modeling) nổi lên như một trụ cột vững chắc, đóng vai trò then chốt trong việc định hình tương lai của ngành.

Đối với Việt Nam, một quốc gia đang phát triển năng động, tiềm năng ứng dụng Contech và BIM là rất lớn. Với sự gia tăng của các dự án hạ tầng, đô thị thông minh và nhu cầu về nhà ở, việc nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả trong xây dựng là cực kỳ quan trọng. VietConTech.vn tự hào là cổng thông tin hàng đầu, cập nhật liên tục xu hướng và giải pháp công nghệ mới nhất cho ngành xây dựng tại Việt Nam và Nhật Bản, đóng góp vào hành trình chuyển đổi số của các doanh nghiệp. Chúng tôi hiểu rõ bối cảnh và những đặc thù của thị trường trong nước, cung cấp những thông tin và giải pháp phù hợp nhất.

Vai trò quyết định của BIM trong lộ trình số hóa này

BIM không chỉ là một công cụ thiết kế 3D. Nó là một quy trình quản lý thông tin toàn diện, cho phép tất cả các bên liên quan cùng làm việc trên một mô hình số duy nhất, chứa đựng mọi dữ liệu liên quan đến dự án. Từ kích thước, vật liệu, chi phí đến tiến độ thi công, mọi thông tin đều được tích hợp, giúp tự động hóa và nâng cao hiệu quả đáng kể. Chính khả năng này đã đưa BIM trở thành yếu tố cốt lõi, tăng tốc đáng kể quá trình số hóa ngành xây dựng với BIM. Việc áp dụng BIM đang có xu hướng gia tăng mạnh mẽ trên toàn cầu. Theo báo cáo của “Dodge Data & Analytics”, hơn một nửa số người khảo sát đã bắt đầu sử dụng BIM từ năm 2016 và hầu hết đã bắt đầu sử dụng BIM từ năm 2018. Điều này cho thấy sự công nhận rộng rãi về giá trị mà BIM mang lại.

BIM là gì? Hơn cả một phần mềm, đó là một tư duy chuyển đổi

Để hiểu rõ hơn về cách BIM thúc đẩy quá trình số hóa, chúng ta cần đi sâu vào bản chất của nó. BIM không đơn thuần là một phần mềm phức tạp hay một mô hình 3D đẹp mắt; nó là một triết lý làm việc, một quy trình cộng tác xoay quanh thông tin.

Định nghĩa và các cấp độ phát triển của BIM

BIM (Building Information Modeling) là quá trình tạo lập và quản lý thông tin về một dự án xây dựng trong suốt vòng đời của nó. Trung tâm của quá trình này là mô hình thông tin công trình, một tệp kỹ thuật số chứa đựng thông tin về các khía cạnh vật lý và chức năng của dự án. Mô hình này không chỉ biểu diễn hình học (3D) mà còn chứa các thông tin liên quan đến thời gian (4D – tiến độ), chi phí (5D – dự toán), vận hành (6D – quản lý vòng đời) và bền vững (7D – phân tích năng lượng).

Các cấp độ phát triển của BIM thường được phân loại như sau:

• BIM Cấp độ 0 (Level 0 BIM): Giai đoạn truyền thống, sử dụng các bản vẽ CAD 2D, thông tin không được tích hợp và chia sẻ chủ yếu qua email hoặc bản cứng. Đây là phương pháp làm việc phân mảnh, không hiệu quả.
• BIM Cấp độ 1 (Level 1 BIM): Kết hợp các phần mềm CAD 2D và 3D. Các mô hình 3D được sử dụng chủ yếu cho việc hình dung, nhưng thông tin vẫn được quản lý và trao đổi bằng tài liệu 2D.
• BIM Cấp độ 2 (Level 2 BIM): Mức độ phổ biến nhất hiện nay. Các mô hình 3D được phát triển bởi các chuyên ngành khác nhau (kiến trúc, kết cấu, MEP) và được tích hợp trên một nền tảng chung. Thông tin được chia sẻ thông qua các định dạng tệp kỹ thuật số, cho phép phát hiện xung đột và cộng tác tốt hơn. Đây là cấp độ mà BIM thực sự bắt đầu phát huy sức mạnh chuyển đổi số.
• BIM Cấp độ 3 (Level 3 BIM): Là mục tiêu hướng tới của ngành, nơi tất cả các bên liên quan làm việc trên một mô hình chung, liên tục và tích hợp hoàn toàn (Integrated BIM) thông qua một nền tảng đám mây mở. Dữ liệu được cập nhật theo thời gian thực, tối ưu hóa mọi quy trình và cho phép tự động hóa cao.

Sự khác biệt cốt lõi giữa phương pháp truyền thống và tư duy BIM

Sự khác biệt lớn nhất giữa phương pháp truyền thống và tư duy BIM không nằm ở việc sử dụng máy tính hay phần mềm, mà ở cách tiếp cận thông tin và cộng tác.

• Phương pháp truyền thống:
  • Tập trung vào tạo ra các bản vẽ 2D độc lập cho từng bộ môn (kiến trúc, kết cấu, MEP).
  • Thông tin rời rạc, không liên kết.
  • Phát hiện lỗi và xung đột thường xảy ra ở giai đoạn thi công, dẫn đến chi phí phát sinh và chậm trễ.
  • Cộng tác thủ công, dựa vào các cuộc họp và trao đổi tài liệu giấy.
  • Khó khăn trong việc quản lý thay đổi.
• Tư duy BIM:
  • Tạo lập một mô hình thông tin tập trung, tích hợp đầy đủ dữ liệu từ tất cả các bộ môn.
  • Thông tin được liên kết chặt chẽ, thay đổi ở một nơi sẽ tự động cập nhật ở các nơi khác.
  • Phát hiện lỗi và xung đột sớm ngay từ giai đoạn thiết kế (clash detection), tiết kiệm chi phí và thời gian.
  • Cộng tác theo thời gian thực trên cùng một nền tảng, nâng cao hiệu quả và sự minh bạch.
  • Quản lý thay đổi dễ dàng, có thể theo dõi lịch sử và ảnh hưởng của từng thay đổi.

BIM như một công cụ quản lý thông tin toàn diện vòng đời dự án

BIM cung cấp một luồng thông tin liền mạch từ giai đoạn lập kế hoạch, thiết kế, thi công, vận hành cho đến phá dỡ.

• Giai đoạn thiết kế và lập kế hoạch: Mô hình BIM giúp tối ưu hóa thiết kế, phân tích hiệu suất năng lượng, đánh giá khả năng thi công và lập dự toán sơ bộ một cách nhanh chóng và chính xác.
• Giai đoạn thi công: Mô hình BIM cung cấp các thông tin chi tiết về trình tự thi công (4D), giúp quản lý tiến độ, nguồn lực và đảm bảo an toàn. Nó cũng hỗ trợ việc sản xuất các cấu kiện tiền chế, giảm thiểu lãng phí tại công trường.
• Giai đoạn vận hành và bảo trì: Sau khi dự án hoàn thành, mô hình BIM trở thành một kho dữ liệu quý giá cho việc quản lý tài sản, bảo trì định kỳ, sửa chữa và nâng cấp. Nó cho phép các nhà quản lý nắm bắt rõ ràng về hệ thống, thiết bị và cấu trúc của công trình, tối ưu hóa chi phí vận hành và kéo dài tuổi thọ công trình. Đây là tiền đề vững chắc cho việc phát triển các mô hình Digital Twin trong tương lai.

BIM thúc đẩy “số hóa ngành xây dựng” bằng cách nào?

BIM không chỉ là một xu hướng; đó là một động lực mạnh mẽ cho sự đổi mới, mang lại những lợi ích chuyển đổi đáng kể, thúc đẩy quá trình số hóa ngành xây dựng với BIM.

Tối ưu hóa quy trình thiết kế – thi công: Từ giấy tờ đến mô hình 3D thông minh

Một trong những lợi ích rõ ràng nhất của BIM là khả năng tối ưu hóa toàn bộ quy trình từ thiết kế đến thi công, thay thế các bản vẽ 2D tĩnh bằng các mô hình 3D động, giàu thông tin.

• Giảm thiểu xung đột và lỗi thiết kế: Với BIM, các mô hình kiến trúc, kết cấu và MEP (Cơ điện, ống nước, chữa cháy) được tích hợp trong một môi trường chung. Điều này cho phép thực hiện kiểm tra va chạm (clash detection) tự động, giúp phát hiện và giải quyết các xung đột tiềm ẩn (ví dụ: đường ống đâm xuyên dầm kết cấu) ngay trong giai đoạn thiết kế. Việc này giúp tránh được hàng loạt lỗi phát sinh tại công trường, vốn rất tốn kém và gây chậm trễ.
• Cải thiện độ chính xác của dự toán và tiến độ: Mô hình BIM chứa đựng thông tin chi tiết về số lượng, loại vật liệu, kích thước các cấu kiện. Dữ liệu này có thể được tự động trích xuất để lập dự toán và bóc tách khối lượng (Quantity Take-off) một cách chính xác, giảm thiểu sai sót do tính toán thủ công. Hơn nữa, việc tích hợp yếu tố thời gian (4D BIM) cho phép các nhà quản lý dự án lập kế hoạch tiến độ trực quan, mô phỏng quá trình thi công và xác định các điểm nghẽn, từ đó tối ưu hóa lịch trình và nguồn lực.

Quản lý dữ liệu tập trung và minh bạch: Xóa bỏ “hồ chứa thông tin”

Trong môi trường xây dựng truyền thống, thông tin thường bị phân tán, nằm trong các tệp tin, bản vẽ riêng lẻ của từng bộ phận, gây ra tình trạng “hồ chứa thông tin” (information silos). BIM giải quyết triệt để vấn đề này.

• Truy cập thông tin tức thời, nhất quán: Mô hình BIM đóng vai trò là nguồn dữ liệu duy nhất và đáng tin cậy. Mọi thay đổi đều được ghi lại và cập nhật theo thời gian thực, đảm bảo rằng tất cả các bên liên quan đều truy cập vào phiên bản thông tin mới và chính xác nhất. Điều này loại bỏ sự nhầm lẫn, hiểu lầm và giảm bớt các yêu cầu thông tin (RFI) trong quá trình dự án.
• Hồi quy dữ liệu cho các dự án tương lai: Dữ liệu từ các dự án BIM hoàn chỉnh có thể được lưu trữ và phân tích để cung cấp thông tin chi tiết về hiệu suất, chi phí và hiệu quả. Các thông tin này trở thành tài sản quý giá cho các dự án tương lai, giúp doanh nghiệp xây dựng các quy chuẩn, tiêu chuẩn nội bộ tốt hơn, nâng cao chất lượng và hiệu quả tổng thể.

Nâng cao khả năng cộng tác và giao tiếp: Phá bỏ rào cản giữa các bên

Khả năng tương tác và chia sẻ thông tin là nền tảng của BIM, tạo ra một môi trường cộng tác hiệu quả.

• Môi trường dữ liệu chung (CDE) và vai trò của nó: CDE là một nền tảng kỹ thuật số tập trung, nơi tất cả các thông tin dự án được lưu trữ, quản lý và chia sẻ một cách an toàn. BIM hoạt động hiệu quả nhất trong môi trường CDE, cho phép các nhóm khác nhau (kiến trúc sư, kỹ sư, nhà thầu, chủ đầu tư, v.v.) cùng truy cập, xem xét và đóng góp vào mô hình. Điều này thúc đẩy sự minh bạch, giảm thiểu xung đột và tăng cường trách nhiệm giải trình.
• Tăng cường hiệu quả làm việc nhóm liên ngành: Với mô hình BIM, các cuộc họp dự án trở nên trực quan hơn. Thay vì xem xét các bản vẽ 2D riêng lẻ, các bên có thể cùng nhau tương tác với mô hình 3D, hiểu rõ hơn về tổng thể dự án và đưa ra quyết định nhanh chóng, chính xác. Điều này giúp đẩy nhanh quá trình ra quyết định và giảm thiểu thời gian chờ đợi.

Giảm thiểu rủi ro và tăng cường an toàn lao động

BIM không chỉ cải thiện hiệu quả mà còn góp phần quan trọng vào việc quản lý rủi ro và nâng cao an toàn.

• Phát hiện sớm va chạm, xung đột: Như đã đề cập, khả năng phát hiện xung đột sớm giúp loại bỏ các lỗi thiết kế có thể gây nguy hiểm trong quá trình thi công.
• Lập kế hoạch thi công an toàn hơn: Sử dụng 4D BIM, các nhà quản lý có thể mô phỏng trình tự thi công, xác định các khu vực nguy hiểm, lập kế hoạch bố trí thiết bị và vật liệu an toàn, cũng như huấn luyện công nhân về các rủi ro tiềm ẩn.

Cải thiện hiệu suất vận hành và bảo trì (O&M) dự án

Giá trị của một công trình không chỉ nằm ở giai đoạn thiết kế và thi công mà còn ở khả năng vận hành và bảo trì hiệu quả sau này.

• Digital Twin và quản lý vòng đời tài sản (Asset Lifecycle Management): Mô hình BIM được bàn giao sau thi công có thể được phát triển thành Digital Twin (Bản sao số) của công trình. Digital Twin là một bản sao ảo của tài sản vật lý, được kết nối với các cảm biến IoT để thu thập dữ liệu thời gian thực. Điều này cho phép quản lý tài sản chính xác hơn, dự đoán nhu cầu bảo trì, tối ưu hóa tiêu thụ năng lượng và kéo dài tuổi thọ của công trình.
• Dễ dàng nâng cấp, sửa chữa: Với dữ liệu BIM toàn diện, việc xác định vị trí các hệ thống, đường ống, dây điện trở nên dễ dàng hơn rất nhiều, giúp quá trình bảo trì, sửa chữa hoặc nâng cấp sau này nhanh chóng và hiệu quả, giảm thiểu gián đoạn hoạt động.

Thực trạng và xu hướng áp dụng BIM: Từ cam kết đến hành động

Sự gia tăng áp dụng BIM là một minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của nó.

Sự dịch chuyển toàn cầu: Góc nhìn từ báo cáo Dodge Data & Analytics

Báo cáo của “Dodge Data & Analytics”, một trong những nguồn thông tin đáng tin cậy nhất về ngành xây dựng, đã chỉ ra một xu hướng rõ nét: hơn một nửa số người khảo sát đã bắt đầu sử dụng BIM từ năm 2016 và hầu hết đã bắt đầu sử dụng BIM từ năm 2018. Đây là minh chứng cho sự công nhận rộng rãi về giá trị mà BIM mang lại. Báo cáo này cũng nhấn mạnh:

• Tốc độ tăng trưởng: BIM không chỉ được chấp nhận mà còn đang tăng trưởng mạnh mẽ, từ các dự án nhỏ đến các siêu dự án phức tạp.
• Sự trưởng thành của thị trường: Các quốc gia phát triển đã coi BIM là tiêu chuẩn bắt buộc cho các dự án công, thúc đẩy sự đầu tư vào công nghệ và đào tạo. Điều này tạo ra một thị trường BIM trưởng thành hơn với các phần mềm, quy trình và chuyên gia ngày càng hoàn thiện.

Bối cảnh áp dụng BIM tại Việt Nam: Cơ hội và thách thức

Việt Nam, mặc dù có khởi điểm chậm hơn so với các nước phát triển, đang thể hiện sự quan tâm và nỗ lực đáng kể trong việc áp dụng BIM.

• Các chính sách, lộ trình của chính phủ: Chính phủ Việt Nam đã nhận thức được tầm quan trọng của BIM trong việc hiện đại hóa ngành xây dựng. Các chính sách, lộ trình áp dụng BIM từng bước đã được ban hành, khuyến khích và sau này là bắt buộc áp dụng BIM trong các dự án công. Điều này tạo động lực lớn cho các doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào công nghệ này. (Để tìm hiểu thêm về các chính sách, lộ trình này, bạn có thể tham khảo thêm các bài viết trên VietConTech.vn).
• Ví dụ điển hình về các dự án đã áp dụng BIM thành công: Nhiều dự án lớn và phức tạp tại Việt Nam, từ các tòa nhà cao tầng, sân bay, bệnh viện đến các công trình hạ tầng, đã áp dụng thành công BIM, mang lại hiệu quả rõ rệt về chi phí, tiến độ và chất lượng. Những thành công này là minh chứng sống động, khuyến khích các doanh nghiệp khác noi theo.

Những trở ngại phổ biến trong quá trình nhận nuôi BIM

Mặc dù có nhiều lợi ích, quá trình áp dụng BIM không phải không có thách thức:

• Chi phí ban đầu cao: Đầu tư vào phần mềm BIM, phần cứng mạnh mẽ và đào tạo nhân lực đòi hỏi một khoản chi phí đáng kể ban đầu, đặc biệt là với các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
• Thay đổi tư duy và quy trình làm việc: Đây có thể là rào cản lớn nhất. Việc chuyển từ phương pháp làm việc truyền thống sang tư duy cộng tác và tích hợp của BIM đòi hỏi sự thay đổi văn hóa doanh nghiệp, sự cam kết từ lãnh đạo và sự thích nghi của toàn bộ nhân viên.
• Thiếu hụt nguồn nhân lực có kinh nghiệm: Nhu cầu về các chuyên gia BIM, BIM Manager, BIM Coordinator có kỹ năng và kinh nghiệm đang rất cao, trong khi nguồn cung còn hạn chế.
• Khả năng tương tác giữa các phần mềm (Interoperability): Mặc dù đã có nhiều cải thiện, việc các phần mềm BIM khác nhau có thể trao đổi dữ liệu một cách liền mạch vẫn là một thách thức.

Những công nghệ bổ trợ song hành cùng BIM trong quá trình chuyển đổi số

BIM không hoạt động độc lập. Sức mạnh của nó được nhân lên khi kết hợp với các công nghệ tiên tiến khác, tạo thành một hệ sinh thái Contech toàn diện, đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số.

Trí tuệ Nhân tạo (AI) và Học máy (ML): Tối ưu hóa thiết kế và dự đoán

AI và ML đang cách mạng hóa nhiều khía cạnh của ngành xây dựng khi kết hợp với BIM.

• Tối ưu hóa thiết kế: AI có thể phân tích hàng nghìn biến thể thiết kế để tìm ra giải pháp tối ưu về hiệu suất năng lượng, chi phí vật liệu, khả năng thi công và thậm chí cả tính thẩm mỹ. Ví dụ, các thuật toán AI có thể nhanh chóng tạo ra các phương án bố trí không gian hiệu quả, tối ưu hóa hệ thống MEP hoặc đề xuất cấu trúc tối ưu.
• Dự đoán và phân tích dữ liệu: (Tham khảo thêm bài viết về AI trong xây dựng tại VietConTech). AI có thể phân tích dữ liệu lịch sử từ các dự án BIM để dự đoán rủi ro, dự toán chi phí chính xác hơn, và tối ưu hóa lịch trình. ML giúp các hệ thống BIM học hỏi từ dữ liệu thực tế, liên tục cải thiện độ chính xác và khả năng đưa ra khuyến nghị.
• Tự động hóa phát hiện lỗi: AI có thể tự động quét mô hình BIM để phát hiện các xung đột phức tạp, lỗi trong thông tin mô hình, hoặc các vi phạm quy định xây dựng mà mắt người khó có thể nhận ra, nâng cao hiệu quả của quá trình kiểm tra mô hình.

Internet of Things (IoT) và Cảm biến: Thu thập dữ liệu vận hành thời gian thực

IoT đóng vai trò cầu nối giữa thế giới vật lý và mô hình BIM số, đặc biệt trong giai đoạn vận hành.

• Giám sát công trình: Các cảm biến IoT được tích hợp vào công trình có thể thu thập dữ liệu về nhiệt độ, độ ẩm, mức tiêu thụ năng lượng, tình trạng thiết bị, rung động kết cấu, v.v.
• Cập nhật Digital Twin: Dữ liệu thời gian thực từ IoT được đưa vào các mô hình Digital Twin (phát triển từ BIM), cho phép quản lý tài sản chủ động, bảo trì dự đoán, và tối ưu hóa hiệu suất vận hành. Điều này giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn và kéo dài tuổi thọ của công trình.

Thực tế ảo (VR) và Thực tế tăng cường (AR): Trải nghiệm mô hình 3D sống động

VR và AR mang lại khả năng tương tác trực quan với mô hình BIM.

• Trải nghiệm thiết kế: VR cho phép khách hàng và các bên liên quan “đi bộ” trong mô hình BIM, hình dung không gian và cảm nhận thiết kế một cách chân thực nhất trước khi xây dựng.
• Hỗ trợ thi công và bảo trì: AR cho phép phủ lớp thông tin BIM lên môi trường thực tế tại công trường. Kỹ sư và công nhân có thể nhìn thấy các lớp kết cấu, MEP ẩn bên dưới, kiểm tra độ chính xác của việc lắp đặt, định vị thiết bị và thực hiện bảo trì với độ chính xác cao.

Robotics và Tự động hóa: Tăng tốc thi công và giảm thiểu rủi ro

Robot và tự động hóa đang dần thay đổi cách công việc được thực hiện tại công trường.

• Thi công chính xác: Robot có thể thực hiện các công việc lặp đi lặp lại hoặc nguy hiểm với độ chính xác cao dựa trên dữ liệu BIM, ví dụ như xây tường, lắp đặt cốt thép, hoặc phun sơn.
• Vận chuyển và lắp đặt: Robot vận chuyển vật liệu tự động (AGV) có thể tối ưu hóa dòng chảy vật tư tại công trường, giảm thiểu sức lao động và rủi ro tai nạn.
• Giám sát tiến độ: Drone tích hợp công nghệ AI có thể quét công trường, so sánh thực tế với mô hình 4D BIM để tự động báo cáo tiến độ và phát hiện sai lệch.

Nền tảng SaaS chuyên dụng và Cloud Computing: Linh hoạt hóa quy trình làm việc

Điện toán đám mây và các nền tảng SaaS (Software as a Service) là xương sống cho việc triển khai BIM và các công nghệ số khác.

• Cộng tác mọi lúc, mọi nơi: Với các giải pháp BIM trên nền tảng đám mây, các nhóm làm việc có thể truy cập và cộng tác trên các mô hình dự án từ bất kỳ đâu, bất kỳ thiết bị nào, chỉ cần có kết nối internet. Điều này phá bỏ rào cản địa lý và thúc đẩy sự hợp tác hiệu quả.
• Giảm gánh nặng CNTT: Các nền tảng SaaS loại bỏ nhu cầu duy trì máy chủ, cài đặt phần mềm phức tạp và cập nhật hệ thống, giúp các doanh nghiệp tập trung vào chuyên môn cốt lõi thay vì quản lý hạ tầng CNTT.
• Tích hợp dễ dàng: Nhiều nền tảng SaaS hiện nay được thiết kế để tích hợp với nhau thông qua API, tạo ra một hệ sinh thái số hóa liền mạch cho các quy trình xây dựng.

Sự kết hợp giữa BIM và các công nghệ bổ trợ này không chỉ là một sự nâng cấp đơn thuần; đó là một sự chuyển đổi mang tính đột phá, khai phá những tiềm năng chưa từng có trong ngành xây dựng.

Lộ trình triển khai BIM và số hóa cho doanh nghiệp xây dựng: Các bước đi chiến lược

Chuyển đổi số hóa ngành xây dựng với BIM là một hành trình dài hạn, đòi hỏi sự đầu tư, cam kết và một lộ trình rõ ràng. Với kinh nghiệm hơn 10 năm trong lĩnh vực quản lý, thi công, phát triển các dự án xây dựng tại Việt Nam và Nhật Bản, tôi nhận thấy một lộ trình chiến lược là điều tối quan trọng.

Đánh giá hiện trạng và xác định mục tiêu chuyển đổi

Trước khi bắt tay vào triển khai, việc đầu tiên là phải hiểu rõ mình đang ở đâu và muốn đi đến đâu.

• Phân tích điểm mạnh, điểm yếu: Đánh giá năng lực hiện tại của doanh nghiệp về công nghệ, quy trình và nhân sự. Điều này bao gồm việc khảo sát các dự án đã thực hiện, mức độ sử dụng phần mềm, quy trình trao đổi thông tin, và kỹ năng của đội ngũ.
• Xác định mục tiêu rõ ràng: Các mục tiêu phải cụ thể, đo lường được, khả thi, có liên quan và có thời hạn (SMART goals). Ví dụ: “Giảm 10% lỗi thiết kế trong vòng 12 tháng bằng cách triển khai BIM Cấp độ 2” hoặc “Rút ngắn 15% thời gian lập dự toán cho các dự án tương tự”.
• Xác định phạm vi áp dụng BIM: Bắt đầu với một phạm vi nhỏ hơn, ví dụ, chỉ áp dụng cho một giai đoạn cụ thể của dự án (thiết kế) hoặc một loại dự án cụ thể.

Xây dựng đội ngũ và năng lực: Đào tạo và phát triển chuyên môn BIM

Con người là yếu tố then chốt cho mọi chuyển đổi thành công.

• Đào tạo chuyên sâu: Đầu tư vào các khóa đào tạo BIM cho đội ngũ thiết kế, kỹ sư, quản lý dự án và thậm chí cả ban lãnh đạo. Các khóa học này nên tập trung vào cả kiến thức lý thuyết và kỹ năng thực hành trên phần mềm BIM.
• Phát triển chuyên gia BIM nội bộ: Xây dựng một đội ngũ các chuyên gia BIM nòng cốt, bao gồm BIM Manager và BIM Coordinator, những người sẽ dẫn dắt và hỗ trợ quá trình triển khai BIM trong doanh nghiệp.
• Thay đổi văn hóa doanh nghiệp: Khuyến khích tư duy cởi mở, sẵn sàng học hỏi cái mới, và thúc đẩy văn hóa cộng tác, chia sẻ thông tin. Đây là một quá trình lâu dài và cần sự cam kết từ cấp cao nhất.

Lựa chọn công cụ và nền tảng phù hợp

Việc lựa chọn phần mềm và nền tảng BIM là rất quan trọng, cần dựa trên nhu cầu và mục tiêu cụ thể của doanh nghiệp.

• Phần mềm BIM: Các phần mềm phổ biến như Revit, ArchiCAD, Tekla Structures, Civil 3D, Navisworks, Solibri, v.v. cần được cân nhắc dựa trên chuyên ngành, loại dự án và khả năng tương thích.
• Nền tảng cộng tác và CDE: Lựa chọn các nền tảng đám mây như Autodesk Construction Cloud, Trimble Connect, hay Common Data Environment solutions để đảm bảo việc chia sẻ thông tin liền mạch và hiệu quả.
• Tích hợp công nghệ khác: Xác định các công cụ và nền tảng cho AI, IoT, VR/AR, Robotics cần được tích hợp với BIM để tạo ra một hệ sinh thái số hóa đồng bộ.

Xây dựng quy trình chuẩn và thư viện BIM nội bộ

Để đảm bảo hiệu quả và tính nhất quán, cần phải xây dựng các quy trình và tài nguyên chuẩn hóa.

• Phát triển BIM Execution Plan (BEP): BEP là tài liệu chỉ rõ cách BIM sẽ được sử dụng trong một dự án cụ thể, bao gồm các vai trò, trách nhiệm, quy trình giao tiếp, các tiêu chuẩn và yêu cầu về chất lượng thông tin.
• Xây dựng thư viện BIM objects: Tạo lập và quản lý thư viện các đối tượng BIM (BIM objects) chuẩn hóa, chứa đầy đủ thông tin kỹ thuật và hình học. Thư viện này giúp tăng tốc độ thiết kế, đảm bảo tính nhất quán và giảm lỗi.
• Phát triển các quy trình làm việc BIM nội bộ: Đặt ra các quy tắc và hướng dẫn rõ ràng cho việc tạo mô hình, phối hợp thông tin, kiểm tra xung đột và trích xuất dữ liệu.

Triển khai thí điểm và mở rộng: Học hỏi từ các dự án nhỏ

Không nên cố gắng thay đổi tất cả mọi thứ cùng một lúc.

• Dự án thí điểm: Bắt đầu với một hoặc hai dự án thí điểm có quy mô phù hợp để áp dụng BIM. Điều này giúp doanh nghiệp học hỏi từ kinh nghiệm thực tế, phát hiện và khắc phục các vấn đề phát sinh trước khi mở rộng ra toàn bộ dự án lớn.
• Thu thập phản hồi: Liên tục thu thập phản hồi từ các nhóm dự án để điều chỉnh và cải thiện quy trình.
• Mở rộng dần dần: Khi các dự án thí điểm thành công và các bài học kinh nghiệm đã được rút ra, doanh nghiệp có thể mở rộng việc áp dụng BIM cho các dự án phức tạp hơn hoặc các giai đoạn khác của vòng đời dự án.

Đo lường hiệu quả và liên tục cải tiến

Chuyển đổi số là một quá trình liên tục.

• Thiết lập các chỉ số hiệu suất (KPIs): Đo lường các chỉ số như thời gian thiết kế, số lượng RFI, chi phí phát sinh do lỗi thiết kế, thời gian thi công, v.v. để đánh giá hiệu quả của việc áp dụng BIM.
• Phân tích và điều chỉnh: Dựa trên dữ liệu thu thập được, phân tích những gì đã hoạt động tốt và những gì cần cải thiện. Liên tục điều chỉnh các quy trình, đào tạo và công cụ để tối ưu hóa hiệu quả.
• Cập nhật công nghệ: Ngành Contech phát triển rất nhanh. Doanh nghiệp cần liên tục theo dõi các xu hướng công nghệ mới và đánh giá khả năng áp dụng chúng để duy trì lợi thế cạnh tranh.

Tương lai của số hóa ngành xây dựng với BIM: Hướng tới kỷ nguyên thông minh

BIM và chuyển đổi số đang mở ra một tương lai đầy hứa hẹn cho ngành xây dựng, hướng tới một kỷ nguyên nơi các công trình không chỉ là những cấu trúc vật lý mà còn là những hệ thống thông minh, kết nối và tự động.

Tầm nhìn về Digital Twin và Smart City

• Digital Twin (Bản sao số): Hơn cả các mô hình BIM truyền thống, Digital Twin là bản sao ảo động của một công trình, được kết nối với dữ liệu thời gian thực từ các cảm biến IoT và hệ thống vận hành. Nó cho phép giám sát, phân tích và mô phỏng hiệu suất của công trình trong thời gian thực, từ việc tiêu thụ năng lượng đến dự đoán nhu cầu bảo trì. Đến năm 2025, Digital Twin sẽ trở thành một phần không thể thiếu trong quản lý tài sản, tối ưu hóa vận hành và kéo dài tuổi thọ của công trình. VietConTech rất quan tâm đến xu hướng này và thường xuyên cập nhật những thông tin và ứng dụng mới nhất về Digital Twin.
• Smart City (Thành phố thông minh): Ở quy mô lớn hơn, BIM và Digital Twin là nền tảng cho sự phát triển của các thành phố thông minh. Bằng cách tích hợp các mô hình thông tin của từng công trình, hệ thống hạ tầng (giao thông, cấp thoát nước, năng lượng) và dữ liệu từ các cảm biến đô thị, chúng ta có thể tạo ra một bản sao số của cả thành phố. Điều này cho phép các nhà quy hoạch và quản lý đô thị tối ưu hóa quy hoạch, quản lý tài nguyên, phản ứng nhanh với các sự cố và nâng cao chất lượng cuộc sống cho cư dân.

Vai trò của các chuyên gia Contech và cơ hội nghề nghiệp

Sự phát triển của Contech và BIM đang tạo ra một nhu cầu lớn về các chuyên gia có kỹ năng đa ngành.

• Nhu cầu nhân lực: Không chỉ cần các kiến trúc sư, kỹ sư có kỹ năng BIM, mà còn cần các chuyên gia dữ liệu, chuyên gia AI/ML, kỹ sư robot, và các nhà quản lý dự án có khả năng lãnh đạo chuyển đổi số.
• Cơ hội mới: Đây là cơ hội lớn cho những người trẻ và những ai sẵn sàng học hỏi, thích nghi với công nghệ mới. Các vai trò như BIM Manager, Digital Construction Lead, Contech Specialist đang trở nên ngày càng quan trọng và được săn đón.
• Đào tạo liên tục: Ngành này đòi hỏi sự học hỏi không ngừng. Các chuyên gia cần liên tục cập nhật kiến thức về công nghệ, phương pháp luận và các tiêu chuẩn mới nhất.

Kết nối giá trị với VietConTech: Cộng đồng và Nguồn lực cho tương lai

VietConTech.vn tự hào là người đồng hành đáng tin cậy trong hành trình chuyển đổi số của ngành xây dựng tại Việt Nam và Nhật Bản. Chúng tôi không chỉ là một cổng thông tin mà còn là một cộng đồng, nơi các chuyên gia, doanh nghiệp và những người đam mê công nghệ xây dựng có thể kết nối, học hỏi và chia sẻ.

• Thông tin chuyên sâu: VietConTech cung cấp các bài viết chuyên sâu, phân tích xu hướng, nghiên cứu điển hình và các hướng dẫn thực hành về DX (Digital Transformation), AI, Robotics, và các nền tảng SaaS chuyên dụng trong ngành xây dựng.
• Cập nhật liên tục: Chúng tôi theo dõi sát sao, cập nhật những phát triển mới nhất trong lĩnh vực Contech từ Việt Nam, Nhật Bản và trên thế giới, đảm bảo bạn luôn nắm bắt được các công nghệ và giải pháp tiên tiến nhất.
• Kết nối cộng đồng: Thông qua các sự kiện, hội thảo và diễn đàn, VietConTech tạo điều kiện để các chuyên gia trong ngành xây dựng kết nối, trao đổi kinh nghiệm và tìm kiếm cơ hội hợp tác.
• Giải pháp thực tiễn: Chúng tôi không chỉ cung cấp thông tin mà còn gợi mở các giải pháp thực tiễn, giúp doanh nghiệp áp dụng thành công BIM và các công nghệ số khác vào hoạt động sản xuất kinh doanh của mình.
  Hãy thường xuyên truy cập VietConTech.vn để khám phá thêm nhiều nguồn lực giá trị, cùng chúng tôi định hình tương lai của ngành xây dựng.

Kết luận: Hành trình số hóa không ngừng nghỉ cùng BIM

Cuộc cách mạng kỹ thuật số đang định hình lại mọi lĩnh vực, và ngành xây dựng không phải là ngoại lệ. Trong hành trình chuyển đổi đầy thách thách nhưng cũng không kém phần hứa hẹn này, BIM (Building Information Modeling) đã và đang khẳng định vai trò là xương sống, là nền tảng cốt lõi, giúp số hóa ngành xây dựng với BIM một cách hiệu quả và bền vững. Từ việc tối ưu hóa quy trình thiết kế, nâng cao hiệu quả thi công, đến việc quản lý vận hành và bảo trì thông minh, BIM mang lại những giá trị vượt trội, giúp các doanh nghiệp xây dựng đạt được hiệu suất cao hơn, giảm thiểu rủi ro và tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Như báo cáo của Dodge Data & Analytics đã chỉ rõ, sự chấp nhận và áp dụng BIM đã tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm qua và xu hướng này chắc chắn sẽ tiếp tục tăng tốc. BIM không chỉ là một công cụ; nó là một tư duy, một phương pháp làm việc cộng tác và minh bạch, đặt thông tin làm trung tâm. Khi kết hợp với các công nghệ tiên tiến khác như AI, IoT, VR/AR và Robotics, sức mạnh của BIM được nhân lên gấp bội, mở ra cánh cửa cho kỷ nguyên Contech, nơi các công trình không chỉ được xây dựng mà còn được kiến tạo để trở nên thông minh và bền vững hơn.

Hãy bắt đầu hoặc đẩy nhanh hành trình số hóa của doanh nghiệp bạn ngay hôm nay. Hãy cùng VietConTech.vn khám phá, học hỏi và áp dụng những giải pháp Contech tiên tiến nhất để kiến tạo nên những công trình không chỉ vững chắc về vật lý mà còn thông minh về công nghệ. Tương lai của ngành xây dựng là số, và BIM chính là chìa khóa để mở cánh cửa đó.